طرح مرمت و احیاء سرای معین التجار اهواز

سرای معین التجار یکی از بناهای دوره قاجار می باشد که توسط حاج محمدتقی معین التجار بوشهری و باهمکاری محمدحسن خان سعدالدوله ساخته شده است . سرای معین التجار دارای یک راسته بازار بوده است که این مجموعه در قدیم تا پشت بیمارستان جندی شاپور وسعت داشته و یک مکان تجاری به حساب می آمده تا اینکه در سال 1313 با ساختن پل ، بازار نصف شد ولی رونق اصلی بازار و دادوستد در قسمت سرا همچنان ادامه داشت . به گفته یکی از کارکنان قدیمی بانک ملی اهواز اولین بانک ملی در خوزستان در سال 1307 در سرای معین التجار تأسیس شد و تا سال 1332 در این مکان فعالیت داشته است . با تخلیه این محل جنبه اداری از اینجا برچیده شد . بعد از بانک این مکان تبدیل به گمرک می شود . در سال 1332 کشتی های تجاری به اینجا می آمدند و بارهای خود را در سرای معین التجار تخلیه می کردند . در این اواخر از سرای معین التجار به صورت غرفه غرفه و یا به عنوان انبار استفاده می کردند . در سال 1374 به علت آتش سوزی قسمت اعظم این سرا ازبین رفت و بیشتر ستون های آن و سقف بنا آسیب دید . عمده مصالح به کار رفته در این بنا آجر و تیرچوب جهت اجرای سقف ها و ستون های آجری ؛ شفته آهک جهت اجرای پی ها و ملات گچ و خاک جهت گیرایی می باشد . در اواخر از تیرآهن جهت اجرای مجدد سقف ها استفاده شد که به علت بار بیش از حد باعث فروریختن دیوارها و ایجاد ترک در آنها شده است که این نشان دهنده مرمت غلط و خارج از اصول بوده است . آنچه مسلم است اینکه سرای معین التجار واقع در پشت راسته بازار و کنار رود کارون یکی از بناهای دوره قاجاریه بوده که بیشتر جنبه اقتصادی داشته و رونق خاصی به بازار می داده است . با توجه به محل قرارگیری این بنا، سرای معین التجار نقش ویژه ای در بافت تاریخی شهر ایفا می کند . از طرفی با توجه به تعداد کم بناهای تاریخی به جا مانده در شهر اهواز این بنا از ارزش ویژه ای برخوردار می باشد . بنابراین با توجه به نکاتی که ذکر شد می توان از ارائه طرح مرمت و احیاء سرای معین التجار جهت حفظ و نگهداری آن به عنوان بنای تاریخی شاخص به جا مانده از دوران قاجار و احیاء هویت تاریخی جهت معرفی به نسل های آینده ، به عنوان اهداف تحقیق نام برد . همچنین با توجه به اینکه سرای معین التجار از بناهای شاخص و باارزش شهر اهواز می باشد که در بافت قدیم این شهر واقع شده ، در نظر گرفتن مبانی مرمتی مناسب در ارائه طرح مرمت و همچنین در نظر گرفتن کاربری جدید که متناسب با شأن بنا و کاربری قدیم آن می باشد و پاسخگوی نیازهای امروز بافت نیز می باشد ، به عنوان فرضیه ها و سؤالات کلیدی این تحقیق مطرح شوند . بنابراین این ارائه طرح مرمت اصولی و بازنده سازی این بنا و لحاظ کردن کاربری مناسب و درخور شأن بنا می تواند به فرهنگ سازی و ترویج ارزش گذاری به بناهای تاریخی شهر اهواز و نیز اعم بناهای تاریخی کمک کند .